Het nieuwe gemeentekantoor van de Gemeente Utrechtse Heuvelrug grenst aan Natuurnetwerk Nederland (voormalige EHS). Mede daarom stond bij het ontwerp van het gebouw en bij de inrichting van de omgeving duurzaamheid hoog op de agenda. De Gemeente heeft door RANOX Natuuraannemer de zolder van het gebouw ‘’De Hoeve’’ van het gemeentekantoor geschikt laten maken voor bewoning door vleermuizen. De gemeente wil met het ontwerp, de duurzame bouw en het duurzame gebruik van het nieuwe gemeentekantoor een voorbeeld zijn voor anderen.
In het bestemmingsplan voor het nieuw te bouwen gemeentekantoor waren al maatregelen geborgd die bevorderlijk zijn voor Natuurnetwerk Nederland en de biodiversiteit in en om het gemeentekantoor ten goede komen. De gemeente ging daarom al in de bestemmingsplanprocedure verplichtingen aan voor het treffen van maatregelen voor bewoning van het nieuwe gemeentekantoor door vleermuizen.
Om de zolder en het dak geschikt te maken voor vleermuisbewoningen werd door RANOX Natuuraannemer in overleg met de gemeente een vleermuisplan opgesteld. Hierbij werd niet alleen gekeken naar de behoeften van verschillende soorten vleermuizen, maar is ook rekening gehouden met de effecten op de isolatiewaarde van het pand en de al aanwezige gebruiksfuncties. Daarnaast werd er rekening mee gehouden om alle voorzieningen zo te ontwerpen en uit te voeren dat deze geen inbreuk zouden maken op het buitenaanzicht van het gebouw. Dit leidde tot een vleermuisplan waarbij de potenties van het gebouw voor zowel spleet- als holtebewonende vleermuizen sterk werden vergroot zonder afbreuk te doen aan de overige belangen.
Om de kans op ingebruikname van de voorzieningen door vleermuizen die in spleten verblijven zo groot mogelijk te maken zijn meerdere geschikte verblijfplaatsen met een zo groot mogelijke variatie in microklimaat gerealiseerd. Zo werd op de ommuurde binnenplaats op het dak van “De Hoeve” aan de noordelijke, oostelijke en westelijke wand een kraamkast voor dwergvleermuizen opgehangen. Op de zolderruimte zijn eveneens drie kraamkasten voor deze soort geplaatst. Deze kasten zijn door middel van een doorvoer door de wand heen bereikbaar voor vleermuizen vanuit de kasten die buiten hangen. Om extra wegkruipvoorzieningen aan te bieden zijn op de zolderruimte verspreid over de binnenruimte ook nog kleinere vleermuiskasten geplaatst.
Het was helaas niet mogelijk de zolderruimte geschikt te maken voor holtebewonende vleermuizen zonder hoge kosten en ernstige afbreuk aan de isolatiewaarde van het dak en beïnvloeding van het buitenaanzicht. Om toch geschikte verblijfplaatsen aan te bieden aan in holtes verblijvende vleermuizen (zoals de rosse vleermuis en de gewone grootoorvleermuis) zijn voor deze soorten houten kasten en duurzame bolle kasten van houtbeton opgehangen aan de buitenmuren van de binnenplaats.
Om het risico op overlast (en angst daarvoor) tot een minimum te beperken heeft RANOX natuuraannemer de zolderruimte zo aangepast dat er een gescheiden ruimte voor de vleermuizen is ontstaan, een échte vleermuiszolder. Voordeel daarvan is ook dat de dieren minder snel worden verstoord. Daarnaast worden onaangename ontmoetingen tussen vleermuizen en overige gebruikers van het gemeentekantoor voorkomen.
De gemeente is zeer tevreden over de aangebrachte vleermuisvoorzieningen. Zo vlak na oplevering kan over het functioneren van de vleermuiszolder nu nog geen duidelijkheid gegeven worden. Uit de voorgenomen inventarisaties zal blijken hoe druk bezocht de vleermuiszolder is.
Benjamin Backx l RANOX Natuuraannemer
Paul Minken l Adviseur Natuur en Landschap bij Gemeente Utrechtse Heuvelrug
Afbeelding 1. Een deel van de vleermuiskasten die geplaatst zijn aan de buitenzijde van de wanden van de zolder van het gemeentekantoor. Van links naar rechts: bolle houten vleermuiskast, maatwerk kraamkast voor dwergvleermuizen en bolle vleermuiskast van houtbeton.
Afbeelding 2. Een deel van de vleermuiskasten die geplaatst zijn aan de binnenzijde van de wanden van de zolder van het gemeentekantoor. Van links naar rechts: bolle houten vleermuiskast, houten platte vleermuiskast en een maatwerk Kraamkast voor dwergvleermuizen.
